Co znajdziesz w artykule?
W komunikacie z 27 czerwca 2025 r., Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy (IOR-PIB) ostrzega przed poważnym zagrożeniem dla upraw buraka cukrowego. Na horyzoncie pojawiły się dwie groźne choroby – SBR i RTD, które w ostatnich latach spowodowały znaczne straty w zachodnioeuropejskich uprawach. Choć dotychczas nie odnotowano ich w Polsce, zmiany klimatyczne oraz obserwowane zjawiska biotyczne wskazują, że mogą pojawić się już w najbliższym sezonie.
Czym są SBR i RTD?
SBR (Syndrome Basses Richesses), czyli syndrom niskiej zawartości cukru, oraz RTD (Rubbery Taproot Disease), czyli choroba korzenia gumowego, to choroby wywoływane przez mikroorganizmy przenoszone przez owady – głównie przez pluskwiaka szrońca zajączka (Pentastiridius leporinus).
SBR wywołuje bakteria ‘Candidatus Arsenophonus phytopathogenicus’, wspomagana przez fitoplazmę ‘Candidatus Phytoplasma solani’.
RTD powodowana jest wyłącznie przez tę samą fitoplazmę (Phytoplasma solani).
Jakie objawy powinny zaniepokoić?
Objawy SBR:
- żółknięcie i deformacja liści (liście lancetowate),
- brunatne wiązki przewodzące w korzeniach,
- drastyczny spadek zawartości cukru (nawet o 50%),
- mniejszy plon korzeni (do 30%),
- nagłe więdnięcie i zamieranie roślin.
Objawy RTD:
- więdnięcie i obumieranie starszych liści,
- nienaturalne odrosty liści,
- zwiększona transpiracja prowadząca do szybkiego więdnięcia,
- korzenie stają się gumowate, gniotą się i łatwo ulegają wtórnym infekcjom, np. przez grzyba Macrophomina phaseolina.
Warunki sprzyjające infekcjom
IOR-PIB informuje, że choroby te rozwijają się szczególnie intensywnie przy:
- wilgotności powietrza powyżej 80%,
- temperaturze 20–30°C,
- długim czasie zwilżenia roślin.
Są to warunki coraz częściej spotykane w okresie wegetacyjnym w Polsce
Szroniec zajączek – nowe zagrożenie
Zgodnie z danymi z komunikatu IOR-PIB, za przenoszenie patogenów odpowiadają pluskwiaki z rodziny Cixiidae, w tym szroniec zajączek, uznawany za najskuteczniejszego wektora. Jego monitoring odbywa się przy pomocy żółtych tablic lepowych, jednak precyzyjne oznaczenie wymaga specjalistycznej wiedzy i badań mikroskopowych
ZDJĘCIA SZKODNIKA MOŻESZ ZOBACZYĆ NA STRONIE: IOR-PIB
Rekomendacje IOR-PIB: jak chronić plantacje?
1. Zwalczanie szkodnika:
- stosowanie zarejestrowanych środków ochrony roślin opartych na acetamiprydzie,
- mechaniczne zwalczanie larw szrońca,
- ograniczanie chwastów będących rezerwuarem patogenów.
2. Agrotechnika i płodozmian:
- unikanie uprawy buraka po roślinach psiankowatych (pomidor, ziemniak) oraz po pszenicy ozimej,
- stosowanie głębokiej orki i zabiegów niszczących formy przetrwalnikowe patogenów,
- utrzymywanie pola wolnego od chwastów i roślin żywicielskich.
3. Materiał siewny i odmiany:
- wysiew certyfikowanych, zdrowych nasion,
- wybór odmian z cechami tolerancji (trwają prace nad ich doskonaleniem).
