Co znajdziesz w artykule?
W ostatniej (trzeciej) części artykułu o znaczeniu belki polowej w opryskiwaczu przedstawiamy zagadnienia związane m.in z eliminacją samooprysku, a poza tym wyjątkowe belki karbonowe i różne systemy dystrybucji cieczy. Nie zabraknie informacji i rozpylaczach pneumatycznych oraz rozpylaczach o zmiennym wydatku w szerokim zakresie.
Eliminacja samooprysku
Wybierając opryskiwacz unikamy tych których sekcje robocze w części centralnej znajdują się zbyt blisko ramy opryskiwacza co w przypadku zastosowania coraz powszechniejszych rozpylaczy dwustrumieniowych (niestety dość powszechna wada wielu opryskiwaczy szczególnie zawieszanych). Zjawisko samooprysku może mieć także miejsce w przypadku rozpylaczy wielootworowych oraz wachlarzowych do płynnych doglebowych roztworów saletrzano-mocznikowych (RSM) które kierują strumień do tyłu a elementy konstrukcyjne belki (osłaniające oprawy rozpylaczy) stanowią przeszkodę.
Nie chcąc być skazanym wyłącznie na rozlewacze kierujące nawóz prosto w dół lub chcąc uniknąć dodatkowego wyposażenia w postaci przedłużaczy wybieramy takie belki, które nie powodują tego problemu lub te, gdzie magistrala cieczowa ma możliwość regulacji położenia w pionie w stosunku do konstrukcji belki nośnej. Regulacja ta ma również znaczenie w przypadku konieczności korekty położenia magistrali cieczowej w stosunku do ramy belki w celu wyrównania odległości poszczególnych rozpylaczy od powierzchni docelowej.
Przypomnijmy, że różnica ta nie powinna przekraczać 10 cm lub 0,5 % szerokości roboczej belki. Planując nawożenie (RSM) przy użyciu węży (zboża w późniejszych fazach) lub rur rozlewowych (do upraw rzędowych) a szczególnie aplikatorów typu Dropleg (Lechler) należy wybrać belkę, której sposób składania do pozycji transportowej umożliwi jej złożenie bez konieczności demontażu standardowych węży lub rur.
Podświetlenie belki
Belki opryskiwaczy od 15 m szerokości oczywiście wyposażane są w hydrauliczne system podnoszenia oraz mogą posiadać również hydrauliczny system rozkładania i składania. Belka może być dodatkowo wyposażona także w opcjonalne rozwiązania poprawiające jakość pracy. Polecany również może być system podświetlania strugi cieczy oświetleniem typu LED.
Zabieg w nocy może być bezpieczniejszy oraz często w ogóle możliwy ze względu na z reguły mniejszy wiatr, wyższą wilgotność względną powietrza, niższą temperaturę powietrza oraz zakończenie oblotu pszczół. Dodatkowe mocniejsze oświetlenie na krańcach belki pozwala w porę dostrzec ewentualne przeszkody znajdujące się na polu. Poza tym oświetlenie zwiększa bezpieczeństwo czynności pomocniczych odbywających się w nocy (obsługa, napełnianie).
Belki karbonowe
Belki o dużych szerokościach roboczych to niemałe wyzwanie dla konstruktorów. Muszą być one sztywne, stabilne a przy tym lekkie (często ze stopu aluminiowego całe lub zewnętrzne sekcje a ostatnio także mocne i lekkie z włókna węglowego). Szczególnie atrakcyjnym tworzywem konstrukcyjnym wydaje się być materiał kompozytowy z włókien węglowych (karbon). Karbon okazał się dobrym substytutem metalu.
Współczynnik wytrzymałości do wagi pozwalał konstruować belki lżejsze bądź powiększać ich szerokości robocze bez zwiększenia ciężaru. Mocniejszy materiał dający belce niską bezwładność pozwala na jazdę opryskiwacza z prędkością do 28 km/h. Warto podkreślić także wysoką odporność na korozję mogącą być skutkiem kontaktu z pestycydami bądź płynnymi nawozami jak również odporność na promienie UV nie powodujące spadku wytrzymałości występującego przy innych tworzywach.
Istotnym jest również opracowany zestaw naprawczy umożliwiający szybka naprawę i przywrócenie wytrzymałości. Reperacja nie wymaga użycia specjalnych narzędzi i może odbywać się poza gospodarstwem.
Wariantowe wyposażenie belki polowej w system opryskowy
Belka polowa może być alternatywnie wyposażona opcjonalnie w różne systemy dystrybucji cieczy: klasyczny z rozpylaczami hydraulicznymi, system z rozpylaczami dwuczynnikowymi hydrauliczno-pneumatycznymi, system rękawowy z pomocniczym strumieniem powietrza. W ostatnim czasie dostępny jest także system rozpylaczy pulsacyjnych typu PWM.
Technika oprysku z pomocniczym strumieniem powietrza – opryskiwacze rękawowe
Wspomaganie powietrzne w polowych opryskiwaczach rękawowych polega na wytworzeniu kurtyny powietrznej emitowanej przez specjalnie zaprojektowany rękaw wypełniony powietrzem dostarczanym przez wentylator. Kurtyna ta odpowiedzialna jest za zmniejszenie dryfu kropel z którymi współpracuje, najczęściej drobnych, a więc podatnych na znoszenie. W efekcie pozwala to na pracę przy wyższych prędkościach wiatru na polu.
System rękawowy na skutek znacznych prędkości powietrza emitowanego wzdłuż belki powodując turbulencje roślin poprawia jednocześnie dystrybucję cieczy roboczej (penetrację i pokrycie), szczególnie w gęstych, ulistnionych uprawach. Zabiegi opryskiwania wykonywane w początkowych fazach rozwoju upraw powinny być wykonywane ze zredukowaną wartością pomocniczego strumienia powietrza ze względu na zjawisko wtórnego znoszenia odbitej od powierzchni opryskiwanej cieczy roboczej umieszczonej w strumieniu powietrza. Zasadny wtedy jest wybór rozpylaczy średnio lub nawet grubo kroplistych przy jednoczesnym ograniczeniu lub wyłączeniu wspomagania powietrznego.
Niektóre systemy rękawowe wyróżniają się możliwością jednoczesnego zmiennego ustawienia belki powietrznej i cieczowej w stosunku do pionu. System ten charakteryzuje się wysoką zdolnością do reagowania na kierunek wiatru oraz prędkości jazdy zapewniając optymalną dystrybucję cieczy. Kierunek strumienia powietrza ustawiany równocześnie ze strumieniem cieczy do 40 stopni do przodu i 30 stopni do tyłu w zależności od kierunku wiatru, prędkości jazdy oraz wysokości i gęstości uprawy.
Liczne doświadczenia potwierdzają skuteczną walkę ze znoszeniem kropel oraz znakomitą penetrację a także wysoki stopień pokrycia w tym dolnych powierzchni liści w gęstych uprawach. Warto wymienić także interesujący system (Dual-Air-System) zaproponowany przez firmę Dammann. Belka cieczowa umieszczona została pomiędzy dwoma kurtynami powietrznymi emitowanymi przez metalowy rękaw stanowiący konstrukcję belki.
Belka polowa z rozpylaczami pneumatycznymi (Eurofoil – Danfoil)
Koncepcja proponowana przez firmę Danfoil polega na wyposażeniu belki w sztywny rękaw, który stanowi rura, w której zamontowano rozpylacze pneumatyczne typu Eurofoil. Rura ta rozprowadzająca strumień powietrza stanowi równocześnie konstrukcje nośną. Belka ta nie posiada klasycznej armatury cieczowej z rozpylaczami hydraulicznymi. Wytwarzanie kropel uzależnione jest od dostarczenia powietrza. Im większa prędkość i objętość powietrza, tym drobniejsze krople.
System charakteryzuje się bardzo dobrą penetracja bujnych, gęstych upraw. We wczesnych stadiach wegetacji, gdzie wielkość strumienia powietrznego jest ograniczona zjawiskiem odbicia, wytwarzanie grubszych kropel nie sprzyja dobremu pokryciu, jeżeli stosujemy niskie, możliwe w tej technice (30-60 l/ha) dawki cieczy roboczej. Zaletą tej metody jest także stosunkowo niskie zużycie powietrza w porównaniu z innymi systemami ze wspomaganiem powietrznym.
Wadą jest brak możliwości oprysku konwencjonalnego co uniemożliwia między innymi stosowanie płynnych nawozów doglebowych typu RSM (roztwór saletrzano-mocznikowy). Wadę tę można wyeliminować montując drugi niezależny klasyczny układ dystrybucji cieczy (opcja).
Rozpylacze o zmiennym wydatku w szerokim zakresie
Potrzeba realizacji różnych wielkości dawek cieczy roboczej na hektar zrodziła konieczność opracowania rozpylaczy o szerokich zakresach wydatków jednostkowych. O ile na razie opracowanie map aplikacyjnych uwzględniających zmienne realizowanie dawki na hektar roztworu pestycydów jest trudne to w nawożeniu płynnym taką mapę sporządza się dość łatwo w oparciu o takie informacje jak mapa zmienności plonu pozyskana z czujnika plonu na przenośniku ziarnowym kombajnu oraz klasyczna analizę gleb w oparciu o pobieranie próbek ze stref wcześniej określonych skanerem glebowym.
Oczywiście zmienne dawkowanie nawozu płynnego za pomocą opryskiwacza możliwe jest również w oparciu o monitoring uprawy w trybie online z wykorzystanie optycznych sensorów montowanych na ciągniku typu Yara N-sensor, Crop Sensor-ISARIA i inne. Chcąc uniknąć konieczności zmiany rozpylacza na inny rozmiar w przypadku zróżnicowanych w szerokim zakresie dawek aplikacyjnych często tez przy potrzebie zmian prędkości roboczych również w szerokim zakresie proponowane są obecnie rozpylacze o szerokim zakresie wydatków do płynnych nawozów doglebowych typu RSM, czyli roztworów saletrzano-mocznikowych.
Firma TeeJet proponuje kołpakowy rozpylacz wielootworowy z elastyczną kryzą ze specjalnej gumy. Kryza ta pod wpływem wzrostu ciśnienia roboczego powiększa swój otwór zwiększając wartość przepływu dodatkowo w stosunku do wzrostu przepływu będącego skutkiem wzrostu ciśnienia jak w każdym rozpylaczu hydraulicznym. W rezultacie realizujemy bardzo szeroki zakres dawek dla jednego typorozmiaru rozpylacza. Jeden rozpylacz tego typu VR jest zatem w stanie zastąpić 3 rozmiary tradycyjnych rozpylaczy ze sztywna kryzą.
W ostatnim czasie firma LECHLER zaproponowała jeszcze inne innowacyjne rozwiązanie polegające na tym, że zamiast tradycyjnej sztywnej kryzy zastosowano metalowy mechanizm sprężynowy który po wpływem wzrostu ciśnienia zwiększa wielkość otworu dozującego. Efektem tego jest to, że 2 rozmiary tych rozpylaczy są w stanie zastąpić 8 tradycyjnych rozmiarów rozpylaczy ze stałą kryzą dozującą.
Ile typów rozpylaczy wypada mieć w ochronie roślin?
Wystarczą 2 typy w zdecydowanej większości przypadków. Zgodnie z proponowaną obecnie „strategią dwóch rozpylaczy” podstawowym rozpylaczem staje się eżektorowy rozpylacz dwustrumieniowy symetryczny lub jeszcze lepiej dwustrumieniowy totalnie asymetryczny zwłaszcza przy wyższych prędkościach jazdy.
Drugim uzupełniającym rozpylaczem byłby jednostrumieniowy rozpylacz eżektorowy. Rozpylaczem dwustrumieniowym będziemy wykonywać zdecydowana większość zabiegów. Nie nadaje się on oczywiście do aplikacji roztworów saletrzano-mocznikowych, ale już do płynnych nawozów dolistnych jest doskonały. Z kolei eżektorowy rozpylacz jednostrumieniowy będzie miał zastosowanie w przypadku potrzeby penetracji i pokrycia dolnych partii wysokich upraw na przykład w celu kontroli chorób dolnych części chronionych roślin.
autor: Eugeniusz Tadel
