Co znajdziesz w artykule?
Kombajn Bizon Z056 można spotkać w każdej wsi w Polsce. Maszyna, która była projektowana na 10 lat pracy, przetrwała do dzisiaj i pomaga rolnikom podczas zbioru zbóż. Mija właśnie 30 lat, od kiedy zaprzestano produkcji modelu Z056 Super, dlatego chcielibyśmy przybliżyć historię tego wyjątkowego kombajnu.
Początki produkcji Bizona
Pierwszym kombajnem produkowanym przez Fabrykę Maszyn Żniwnych w Płocku był ŻMS-4 (Żniwiarko Młocarnia Samobieżna-4 o szerokości cięcia 4 metry), który powstał w 1954 na podstawie licencji radzieckiego kombajnu Staliniec S-4. Jednakże kombajn ten szybko przestał spełniać standardy polskiego rolnictwa i tak w roku 1955 podjęto decyzje o skonstruowaniu nowoczesnej maszyny, która zastąpiłaby ŻMS-4.
Nowy kombajn nazwano KZB-3A, który zasłynął w Polsce i wielu krajach pod nazwą Vistula. Pod koniec produkcji kombajn Vistula KZB-3B był już zbyt mało wydajny dla PGR’ów czy dla większych gospodarstw. Zaczęto więc konstruować i produkować pierwsze legendarne Bizony o oznaczeniu Z040, a następnie Z050 i słynne Supry Z056.
Tak w roku 1968 powstały pierwsze prototypy Bizona Z040. Kombajn ten miał wiele wspólnego z belgijskim kombajnem Clayson M133. Testy pokazały, że zespół konstruktorów pod kierownictwem inżyniera Bolesława Rostowskiego opracował kombajn, który idealnie wpisze się w realia polskich gospodarstw w tamtym czasie.
10 marca 1970 roku zostaje uruchomiona produkcja Bizonów. W Fabryce Maszyn Żniwnych w Płocku przewidziano produkcję dwóch typów kombajnów, czyli KZS-3, o przepustowości 3-3,5 kg masy na sekundę oraz KZS-5, który posiadał przepustowość na poziomie 4,5-5 kg masy na sekundę. Maszyny te otrzymały nazwy handlowe Bizon Z040 oraz Bizon Z050 Super.
Najważniejszą cechą jaka rozróżniała te dwa sprzęty była ilość klawiszy na wytrząsaczu. Z040 posiadał cztery, natomiast Z050 pięć. Kombajny te były nad wyraz udane i w porównaniu z poczciwą Vistulą, mogły pochwalić się lepszą wydajnością a przede wszystkim ergonomią i komfortem podczas pracy. Silnik umieszczony został za zbiornikiem na zboże, dzięki czemu operator odizolowany był od hałasu i nadmiernego ciepła jaki wytwarzała jednostka napędowa.
W Bizonie zastosowano silnik, który produkowany był na licencji brytyjskiego Leylanda SW-400, który charakteryzował się mocą wynoszącą 105 KM. Jednakże najważniejszą cechą, tej jednostki był dźwięk, który zachwyca do dzisiaj. Gang silnika SW-400, który wkręca się na wysokie obroty wywołuje uśmiechy u operatorów, a także miłośników płockich kombajnów.
Do regulacji prędkości jazdy Bizona zastosowano trzybiegową skrzynię przekładniową, współpracującą z przekładnią bezstopniową, sterowaną ze stanowiska operatora. Przyrządy żniwne w jakie wyposażane były Bizony posiadały szerokość 4,2 oraz 5,2 metra, jednak to właśnie węższa wersja była najczęściej spotykana.
Ostatni Bizon Super
Przez ponad 20 lat mury Fabryki Maszyn Żniwnych w Płocku im. Marcelego Nowotki opuściło ponad 73 tysięcy sztuk legendarnego Bizona Z056 Super. Ostatni kombajn, który zjechał z taśmy produkcyjnej w lipcu 1994 posiadał numer 73674 i był w kolorze czerwonym. Warto wspomnieć również o tym, że ostatnie 40 sztuk Bizona Z056 Super posiadało skrzynie oraz układ napędowy od innego kombajnu pochodzącego z płockiej fabryki, a mianowicie Bizona Rekorda Z058.
Ostatnie lata produkcji „Supra” był to czas gdzie rolnicy indywidualni mogli zakupić nowy kombajn prosto z fabryki. Cena Bizona Z056 w roku 1990 wynosiła 60 milionów złotych i według przelicznika ponad 200 ton pszenicy wystarczyło, aby zakupić nowy kombajn prosto z Płocka. W latach 70 i 80 Bizony Super były przeznaczone tylko dla Państwowych Gospodarstw Rolnych oraz dla Spółdzielni Kółek Rolniczych. Rolnik indywidualny, nawet gdyby miał na to środki to nie mógł ot tak zakupić nowego kombajnu prosto z fabryki.
Jedyną możliwością zdobycia nowego Bizona był jego zakup za potocznie nazywane wtedy dewizy czyli na przykład dolary. Wpłacone na konto fabryki 15 tysięcy dolarów pozwalało na zakup nowego kombajnu w tamtych latach.
Czy dało się uratować FMŻ w Płocku?
Mimo iż rolnicy indywidualni mogli zakupić nowe kombajny prosto z fabryki to w roku 1990 nie było już tak wielu chętnych na płockie maszyny. Na placu zalegało ponad 400 sztuk, a nie było chętnych na zakup kombajnu. Pojawiały się nawet takie działania gdzie pracownicy mogli sprzedawać kombajny i otrzymać pewien procent od kwoty za jaką uda im się go sprzedać. Niestety te działania nie przynosiły większych efektów.
Fabryka popadała w coraz to większe zadłużenie i nie było perspektyw na to, że wróci ona do swoich świetności. Pojawił się nawet pomysł, aby produkcja kombajnów Bizon została przeniesiona do Zakładów Mechanicznych Ursus, aby uratować te dwie polskie fabryki. Następnie na bazie jednej hali produkcyjnej została utworzona w roku 1990 spółka „Bizon”, której właścicielem była upadająca Fabryka Maszyn Żniwnych w Płocku. Potem podjęto decyzję o gruntownej modernizacji i spółka Bizon zaczęła produkować maszyny i sprzęt, przeznaczone dla różnych branż w polskim przemyśle takie jak szczeciniarki czy nawet wózki golfowe.
W roku 1996 właścicielem spółki Bizon stał się Bank Gospodarki Żywnościowej, który sprzedał udziały firmie New Holland w roku 1998. Nowo utworzona spółka została nazwana New Holland BIZON, gdzie produkowane były w dalszym ciągu kombajny do zbioru zbóż. W roku 2002 zmieniono nazwę na CNH Polska Sp. z o.o.
Płocka legenda
Bizon Z056 Super uważany jest przez wielu rolników i przede wszystkim miłośników za najlepszy kombajn jaki pracował na naszych polach. Z pewnością spowodowane jest to bardzo dobrą jak na ten kombajn wydajnością, ale przede wszystkim łatwością w naprawie oraz niskimi kosztami z tym związanymi. Oczywiście kombajny te nie były idealne i miały wiele wad, jednak maszyna, która została zaprojektowana na 10 lat jest w ciągłej eksploatacji, nawet gdy ma już lat 50. To pokazuje jak doskonałych mieliśmy w tamtych czasach inżynierów, którzy opracowywali sprzęt trwały i niezawodny.
Mimo iż wiele kombajnów pochodzi z PGR oraz SKR gdzie wykosiły tysiące jak nie dziesiątki tysięcy hektarów to nadal dzielnie pracują w indywidualnych gospodarstwach i wielu rolników świadczy nimi usługi. Obecnie dostępna jest każda część do Bizona Z056 Super, a wprawieni mechanicy bez najmniejszych problemów radzą sobie z usterkami lub innymi awariami. To właśnie dzięki temu kombajn ten pracował przez ponad 40 lat na polskich polach i bez wątpienia dalej będzie zbierał zboże u rolników.
Wraz z Panem Józefem Dębskim, wieloletnim konstruktorem kombajnów w FMŻ w Płocku oraz Panem Tadeuszem Kozłowskim — kierownikiem działu sprzedaży przygotowaliśmy materiał z okazji 30-lecia zakończenia produkcji kombajnów Bizon Z056 Super. Znajdziecie go wkrótce na naszym kanale w serwisie YouTube.
