Zgoda ministrów na unijną WPR

Ministrowie rolnictwa państw członkowskich Unii Europejskiej podczas odbywającego się właśnie (28-29 czerwca br.), spotkania w Luksemburgu zaakceptowali kompromisowe ustalenia w zakresie reformy Wspólnej Polityki Rolnej dla Unii Europejskiej na lata 2023-2027. Przy czym ustalenia te to efekt ponad trzyletnich trójstronnych negocjacji między Radą Unii Europejskiej, Parlamentem Europejskim i  Komisją Europejską.

Na obecnym etapie pakiet prawny WPR obejmuje rozporządzenia: o strategicznych planach WPR, o finansowaniu WPR, zarządzaniu nią i jej monitorowaniu (tzw. rozporządzenie horyzontalne) oraz o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych.

Są korzystne propozycje?

Osiągnięte porozumienie, choć nie uwzględnia wszystkich  postulatów zgłaszanych przez polski Rząd i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, to w ocenie resortu zawiera wiele rozstrzygnięć korzystnych dla Polski.

Zaakceptowane przez ministrów rolnictwa ustalenia w ramach WPR na lata 2023-2027 obejmują:

• Transfer środków między filarami WPR – przyjęty kompromis umożliwia przesunięcie do 30% środków z II filara WPR do I filara  WPR, co umożliwi zachowanie elastyczności działań.
• Definicję aktywnego rolnika – wyznaczającą rolników uprawnionych do otrzymywania wsparcia bezpośredniego do wysokości 5 tysięcy Euro.
• Limit wydatków na płatności związane z produkcją –  na  poziomie  (13% +2%) na wsparcie do roślin wysokobiałkowych, choć w ocenie MRiRW powiązanie tego wsparcia z ramową dyrektywą wodną jest nieuzasadnione.
• Płatność redystrybucyjna i płatność dla młodego rolnika –  zaproponowane przepisy pozostawiają  państwom członkowskim wystarczającą elastyczność, co w ocenie MRiRW da szansę zapewnienia odpowiedniego wsparcia dla  gospodarstw rodzinnych i zmian pokoleniowych z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i specyfiki.
• Przejściowe wsparcie krajowe – które będzie utrzymane na kolejne lata i w związku z tym możliwa będzie też aktualizacja okresu referencyjnego dla przyznawania tego wsparcia.
• Limit wydatków środowiskowych w II filarze – przy czym, jak podkreśla polskie Ministerstwo Rolnictwa, poziom wydatków środowiskowych II filaru WPR był dla Polski bardzo ważna sprawą. Parlament Europejski proponował limit na poziomie 37%. Ostatecznie jednak nie przekroczy on   35%. Dodatkowo do limitu wydatków na środowisko w 50% wliczane będzie wsparcie dla gospodarstw położonych na obszarach ONW (utrudnione gospodarowanie, wyludnienie). Dodajmy, że procent ten został podwyższony w stosunku do wyjściowej propozycji KE o 10 punktów procentowych;
• Normy GAEC (praktyki dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska). W tym przypadku MRiRW pozytywnie ocenia  stosowanie  derogacji (warunkowego odstępstwa), od stosowania normy GAEC 9 (minimalny udział 5 % powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie z wykorzystaniem na obszary i obiekty nieprodukcyjne, lub międzyplony albo uprawy wiążące azot uprawiane bez środków ochrony roślin), oraz GAEC 8 (zmianowanie upraw lub inne praktyki zmierzające do zachowania potencjału gleby), w gospodarstwach do 10 ha gruntów ornych;
• Kwestie handlowe i sektor cukru – w tym przypadku przedstawiciele strony polskiej opowiadali się za wzmocnieniem siatki bezpieczeństwa i ochrony przed importem z krajów trzecich. a decyzje władz UE wychodzą naprzeciw naszym krajowym oczekiwaniom;
• Rezerwa rolna – kwota rezerwy będzie wynosiła 450 mln Euro rocznie, w 2023 r. nie będzie zwrotu dla rolników z tytułu dyscypliny finansowej za rok 2022. Natomiast niewykorzystane środki zostaną przeznaczone na rezerwę rolną. Z dyscypliny finansowej wyłączeni będą rolnicy otrzymujący do 2 000 zł Euro płatności bezpośrednich. Dyscyplina finansowana ma być stosowana dopiero po wyczerpaniu innych źródeł budżetowych.

Chybione postanowienia unijnych władz?

Są też końcowe ustalenia dotyczące reformy WPR na lata 2023-2027, które Rząd polski i MRiRW oceniło krytycznie. Mowa tu o:

• Dostosowaniu planów strategicznych do Zielonego Ładu – tutaj zapisy dotyczące uwzględniania w  planach strategicznych Zielonego Ładu w opinii MRiRW co prawda nie odwołują się do skwantyfikowanych (mierzalnych), celów strategii „Od pola do stołu” oraz „ O bioróżnorodności”, ale będą wymagały dostosowania już przyjętych planów strategicznych do celów ww. strategii po roku 2025.  
• Norma GAEC 9 – w tym przypadku strony polskiej nie zadowala kompromis dotyczący wdrożenia tej normy. Obawy Rządu i MRiRW dotyczą tego, że ustalenie obowiązkowego odsetka gruntów ornych tylko na obszary nieprodukcyjne może prowadzić do konieczności wyłączenia części gruntów rolnych z produkcji.
• Warunkowość społeczna – Jak podkreśla MRiRW strona polska była przeciwna tego rodzaju – w jej ocenie – zbyt ambitnym propozycjom Parlamentu Europejskiego w zakresie powiązania wsparcia WPR z przestrzeganiem prawa pracy. Natomiast obecny kompromis wprowadza uproszczone podejście, które wdrożone będzie od 2025 r. i w dużej mierze opierać się będzie na obowiązujących rozwiązaniach krajowych.

Dodajmy, że akceptacja ministrów rolnictwa państw UE to ważna, ale cząstkowa składowa procesu konsultacji i przyjmowania WPR. Na to przyjdzie jeszcze poczekać.

Źródło i foto; MRiRW